Tây ninh xưa và nay

Cổng thành Săng-đá, năm 1908 (vị trí ni là trụ sở Bộ chỉ đạo Quân sự tỉnh giấc Tây Ninh).

Ðây quả là 1 trong sự khiếu nại vui mừng, được mong muốn chờ từ rất nhiều năm qua của bạn dân TP. Tây Ninh, đặc biệt là với các cán bộ giải pháp mạng lão thành, cựu binh sỹ từng trải qua không ít cuộc tranh đấu chống nước ngoài xâm trên địa phận thành phố Tây Ninh. Tuy vậy, để nụ cười này được trọn vẹn hơn, cũng đề xuất có một số ý con kiến về ngôn từ sách, theo đúng may mắn nguyện của BCH Ðảng bộ tp trong tiếng nói đầu là: “Rất ao ước nhận được những ý kiến đóng góp của đồng bào, bạn bè và độc giả để lúc có điều kiện tái bản, cuốn sách sẽ không hề thiếu và đúng chuẩn hơn” (trang 7).

Chương mở đầu, mục 1: Ðịa lý tự nhiên và địa giới hành chính tất cả đoạn biểu thị rạch Tây Ninh như sau: “từ hướng bắc thượng nguồn (xã Tân Phú, thị xã Tân Châu) chảy xuôi về phía nam giới ngang qua TP. Tây Ninh, với chiều dài khoảng 16km, đổ ra sông Vàm Cỏ Ðông. Bến trường Ðổi nằm ngay sát rạch Tây Ninh…”. Viết vậy là không chính xác cả về chiều nhiều năm lẫn đầu nguồn bé rạch. Bởi nhỏ suối Tà Hợp có nguồn từ làng Tân Phú chỉ cần một trong tương đối nhiều nguồn suối của rạch Tây Ninh. Kế bên Tà Hợp còn có suối Trà Vong từ Tân Biên.

Và tức thì trên địa bàn Thành phố cũng có các suối đầu mối cung cấp từ núi Bà Ðen tung ra như suối Núc, suối Vàng, suối Trà Phí, suối Lâm Vồ… Còn trường hợp tính về chiều dài nhỏ rạch, chỉ tính riêng rẽ từ Tà hòa hợp trên xã Tân Phú về tới sông Vàm Cỏ Ðông tại gần mong Gò Chai đã tất cả đường chim bay dài đến gần 30km. Biểu đạt như thế cũng tương tự làm “co rút” lại đất nước ta chỉ từ phân nửa nhưng thôi!

Buộc nên xem xét và đo lường lại cụ thể này là do người xưa đã biểu hiện rạch Tây Ninh rất ví dụ và lý thú. Ấy là làm việc sách Gia Ðịnh thành thông chí vì chưng Trịnh Hoài Ðức viết trường đoản cú trước năm 1820 đã mô tả: “Sông Lăng Khê (rạch Tây Ninh- TV) nghỉ ngơi bờ Bắc sông quang Hoá (Vàm Cỏ Ðông- TV), cách trấn lỵ (dinh Phiên Trấn- Gia Ðịnh- TV) về phía Tây 85 dặm rưỡi, theo sông nhỏ dại từ cửa sông đi ngược lên phía Bắc, 61 dặm thì cho tới thủ sở Thuận Thành, tất cả nguồn từ những đầm phá ngơi nghỉ núi Bà Ðen thấm thía rã ra, dân theo về lợi rừng giang sơn chằm đi lại luôn luôn luôn không dứt…”. Tính test “61 dặm ngược lên phía Bắc” là bao nhiêu? kết quả sẽ là 34,816 km, vẫn còn đấy rất tương xứng với địa hình sông suối rạch Tây Ninh hiện nay nay.

Một chi tiết quan trọng không giống là địa danh bến ngôi trường Ðổi. Ðây là địa danh rất lừng danh ở TP. Tây Ninh nhờ trận đấu lẫy lừng của liên quân Trương Quyền - Pô-Kum-Pô ngày 7.6.1866, phá hủy quan cha chủ thức giấc Lác-cơ-lô-zơ. Nhưng tại sao bến trường Ðổi lại “nằm ngay sát rạch Tây Ninh”? vào khi hầu như lớp bạn trung niên của TP. Tây Ninh phần đông biết đó là một bến sông mặt hữu ngạn (bên bờ đề nghị tính từ đầu nguồn trở xuống) của rạch Tây Ninh, giải pháp cầu quan về phía thượng nguồn khoảng chừng 1km. Bến sông này nay thuộc về khu phố 2, phường 1.

Xem thêm: Thông Tin Mới Về 7 Viên Ngọc Rồng 2, Game 7 Viên Ngọc Rồng Mới Nhất

Tại mục 2- Ðịa giới hành thiết yếu qua các thời kỳ (trang 10) cũng có vài chuyện bắt buộc bàn lại. Trước tiên là câu dìm định: “Ðịa danh Tây Ninh xuất hiện thêm dưới triều Nguyễn, nhưng lại với chân thành và ý nghĩa là một trung chổ chính giữa hành chủ yếu thì cần tính từ lúc thực dân Pháp để toà tham biện đầu tiên bên bờ con rạch cùng tên (6.1867). Trước đó, vùng khu đất này là trung chổ chính giữa của đạo quang Phong…”.

Câu cuối của đoạn văn trên chưa chính xác. Nguyễn Ðình Tư, một nhà nghiên cứu và phân tích sâu sắc về địa danh hành thiết yếu Nam cỗ đã viết trong bài xích Tây Ninh xưa với nay (Tạp chí xưa nay, số 96, năm 2001) rằng: “Mùa đông năm Kỷ Hợi (1779), sau khoản thời gian khôi phục được đất Gia Ðịnh, chúa Nguyễn Ánh… thành lập và hoạt động đạo quang đãng Phong trên địa bàn tỉnh Tây Ninh ngày nay, trực ở trong dinh Phiên trấn. Ðạo sở đặt tại Cẩm Giang…”.

Như vậy: mới đầu vùng đất nay là TP. Tây Ninh còn không hẳn là trung trung khu của đạo quang đãng Phong (sau này cải tiến và phát triển thành tỉnh giấc Tây Ninh). Tuy nhiên, mang lại năm 1836 thì tình trạng đã khác. Ðấy là vì công lao của đoàn tởm lý nam kỳ thuộc triều đình vào đầu năm 1836, do những quan đại thần Trương Minh Giảng cùng Trương Ðăng Quế dẫn đầu. Lúc theo con đường sứ lên tới đồn Xỉ Khê (TP. Tây Ninh hiện nay), các ông thấy: “Ðất rộng, phẳng và màu mỡ, fan Kinh, bạn Phiên sinh sống xen nhau, làm ăn uống cày cấy.

Bên tả tất cả sông nhỏ dại ăn thông cùng với sông quang đãng Hoá (Vàm Cỏ Ðông); mặt hữu có con phố bộ, ăn thông cho sông Ðục (sông sử dụng Gòn)… hình cụ khá đẹp. Bầy Giảng bèn dưng sớ xin đặt đậy lỵ sinh hoạt đó, rồi tuỳ vị trí liên lạc, bắt buộc chia đặt hai huyện phụ thuộc vào…” (sách Ðại nam giới thực lục). Cũng mon 7 âm kế hoạch năm ấy (1836) vua Minh Mạng new ban chỉ dụ rằng: “Nay đổi đặt đồn Xỉ Khê làm cho huyện Tân Ninh; đạo quang Hoá làm huyện quang đãng Hoá, call thành quang Hoá (đạo sở quang đãng Phong) là thị trấn thành.

Lại đặt bao phủ Tây Ninh kiêm lý thị trấn Tân Ninh. Nhân cái đồn bảo cũ, chữa cao rộng lớn thêm để gia công phủ thành…” (sách vẫn dẫn) nhờ vào câu văn này, chúng ta được biết dòng đồn Xỉ Khê ấy, chính là nơi tiếp đến 2 năm (1838) thành che Tây Ninh được xây nên. Sau khi Pháp chiếm Tây Ninh năm 1862, chúng new phá vứt thành khu đất của phủ Tây Ninh nhằm xây thành Săng-đá. Ðấy là tại đoạn của Bộ chỉ huy Quân sự tỉnh hiện nay nay.

Và, quan trọng nhất là tính từ lúc đây (1836), trung trọng điểm hành chính trước tiên của tỉnh giấc Tây Ninh được xác lập với mẫu tên ban đầu là thành tủ Tây Ninh. Mẫu thành bao phủ ấy lại “kiêm lý thị trấn Tân Ninh”; tức thị vừa là bao phủ lỵ, vừa là thị xã lỵ. Hơn 180 năm qua, vùng đất này vẫn trở yêu cầu là TP. Tây Ninh hiện tại. Vậy sao rất có thể viết là: “Phải tính từ lúc thực dân Pháp để toà tham tá đầu tiên” bắt đầu thừa nhận là 1 trong trung trung khu hành chủ yếu của vùng đất Tây Ninh? Sau giải phóng 1975, toà nhà call là tham biện ấy vẫn còn đó và chỉ là một trong toà công ty xây gạch 2 tầng đã trở nên hư hại nhiều đến nỗi cần sửa sang, rồi đập đi xây bắt đầu thành toà trụ sở ủy ban nhân dân tỉnh hiện nay.

Cũng do chân thành và ý nghĩa của việc ra đời phủ Tây Ninh, cơ mà năm 2016, tỉnh giấc Tây Ninh sẽ tổ chức trọng thể lễ lưu niệm 180 năm - Tây Ninh có mặt và phát triển. Vì chưng vậy, đoạn văn bao gồm 4 mẫu trong sách lịch sử lực lượng tranh bị TP. Tây Ninh ấy vừa dường như coi vơi công lao của các bậc chi phí nhân người việt ta, lại vừa ko đúng với sự thật lịch sử phát triển của Tây Ninh nói thông thường và TP. Tây Ninh nói riêng. Liệu gồm nên nhấn định như thế hay không?